تخته OSB یا Oriented Strand Board یکی از فرآورده‌های چوبی مهندسی‌شده و اقتصادی است که به‌دلیل مقاومت مکانیکی مناسب، پایداری ابعادی، و قیمت رقابتی در پروژه‌های ساختمانی، سازه‌های سبک چوبی، قالب‌بندی بتن، و حتی دکوراسیون داخلی به‌طور گسترده استفاده می‌شود. این مقاله به شما کمک می‌کند با انواع تخته OSB و ویژگی‌های فنی و مکانیکی آن آشنا شوید و انتخاب دقیق‌تری برای پروژه خود داشته باشید.
انواع تخته OSB بر اساس استاندارد و کاربرد
برای انتخاب درست، ابتدا باید بدانید هر نوع OSB برای چه شرایطی طراحی شده است. دسته‌بندی استاندارد (EN 300) چهار گروه اصلی را معرفی می‌کند. جدول زیر، انواع تخته اواس بی را با شرایط محیطی و کاربرد غالب خلاصه می‌کند:
| نوع OSB | شرایط محیطی مناسب | کاربردهای غالب |
| OSB-1 | داخلی و خشک | مبلمان سبک، قفسه، دکوراسیون داخلی |
| OSB-2 | داخلی و خشک با بار مکانیکی بیشتر | دیوار داخلی، کف سبک، سازه‌های غیر باربر |
| OSB-3 | نیمه‌مرطوب و باربر | دیوار باربر، زیرسازی کف، سقف شیبدار، سازه‌های سبک |
| OSB-4 | شرایط سخت، مرطوب و بار سنگین | سازه‌های صنعتی، کف‌های سنگین، قالب‌بندی‌های خاص |
اگر پروژه شما درگیر رطوبت مقطعی است (مثلاً زیرسازی کف یا سقف شیبدار)، اواس بیOSB-3 انتخاب متعادل و اقتصادی است. برای بارهای سنگین و دوام بیشتر در محیط‌های چالش‌برانگیز، تخته اواس بی گرید4 یا (OSB-4)را در نظر بگیرید.
ویژگی‌های فنی و مکانیکی تخته او اس بی
برای تصمیم‌گیری حرفه‌ای، دانستن مقادیر نسبی/تقریبی ویژگی‌ها ضروری است. جدول زیر، شاخص‌های کلیدی را برای گریدهای رایج به‌ویژه OSB-3 در ضخامت‌های معمول 9–22 میلی‌متربا دامنه‌های متعارف نشان می‌دهد:
| ویژگی فنی | مقدار تقریبی | توضیح کاربردی |
| مقاومت خمشی (MOR) در راستای الیاف | 18–22 MPa برای OSB-3 | تحمل بار خمشی در کف‌ها و تیرک‌های پوششی |
| مقاومت خمشی (MOR) عمود بر الیاف | 9–12 MPa | عملکرد در جهت ضعیف‌تر؛ در طراحی باید لحاظ شود |
| مدول الاستیسیته (MOE) در راستای الیاف | 3500–4800 MPa | سختی صفحه و کنترل خمش در دهانه‌های معمول |
| مدول الاستیسیته (MOE) عمود بر الیاف | 1500–2200 MPa | معیار تغییر شکل در جهت ضعیف‌تر |
| دانسیته (چگالی) | 600–680 kg/m³ | وزن مناسب برای حمل، نصب و پیچ‌کاری |
| جذب آب/انبساط ضخامت 24 ساعته | ≤ 12% (OSB-3) | شاخص پایداری ابعادی در مواجهه با رطوبت |
| رطوبت تعادلی صفحه | 5–12% | محدوده ایمن برای نگهداری و نصب |
| مقاومت کششی لبه (برای اتصالات) | 0.45–0.55 MPa | مناسب برای پیچ‌کاری و میخ‌کوبی |
| رسانایی حرارتی (تقریبی) | 0.13–0.15 W/m·K | عایق حرارتی نسبی؛ نه جایگزین عایق‌های تخصصی |
| کلاس انتشار فرمالدهید | E1/E0 (بر اساس رزین) | ایمنی زیست‌محیطی و کیفیت هوای داخلی |
در محصولات باکیفیت (مثلاً تولیدکنندگانی با مشخصات مشابه «الترا روسی»)، معمولاً MOR و MOE در نیمه بالایی دامنه‌ها قرار می‌گیرد و کنترل انبساط ضخامت به‌صورت محافظه‌کارانه‌تر انجام می‌شود. اگر پروژه باربر است، حتماً دیتا شیت سازنده را برای ضخامت دقیق بررسی کنید.
کاربردها و انتخاب عملی در پروژه‌های واقعی
در ساختمان‌سازی، OSB-3 انتخاب استاندارد برای زیرسازی کف، دیوارهای باربر در سازه‌های سبک، و سقف‌های شیبدار است؛ زیرا تعادل خوبی بین مقاومت خمشی، پایداری ابعادی و قیمت دارد. در قالب‌بندی بتن، وقتی سرعت اجرا و یکنواختی سطح مطرح است، تخته اواس بی مزیت دارد؛ با این حال برای دفعات تکرار بالا یا فشار بتن زیاد، باید به گرید و ضخامت مناسب توجه کنید و سطح را با روغن‌های رهاساز سازگار آماده کنید. در دکوراسیون داخلی و مبلمان مدرن، OSB به‌دلیل بافت ویژه و هزینه کمتر، برای صفحات تزئینی، قفسه‌ها و پارتیشن‌ها محبوب است؛ توصیه می‌شود لبه‌ها را با نوار یا پوشش مناسب آب‌بندی کنید تا از جذب رطوبت و لب‌پریدگی جلوگیری شود.
برای سازه‌های سبک چوبی (خانه‌های پیش‌ساخته و سیستم‌های قاب‌های سبک)، جهت‌گذاری صفحات اهمیت دارد: عملکرد مکانیکی در راستای الیاف قوی‌تر است، بنابراین در طراحی باید جهت نصب با مسیر بار هم‌راستا شود. همچنین فاصله اتصالات (پیچ/میخ)، نوع رزین (برای کلاس انتشار فرمالدهید)، و جزئیات آب‌بندی گوشه‌ها در دوام سازه نقش کلیدی دارند.
نکات خرید، نگهداری و اجرا
در خرید، ابتدا نوع تخت او اس بی را بر اساس محیط و بارگذاری مشخص کنید؛ سپس ضخامت و ابعاد را با دهانه‌ها و فواصل تکیه‌گاهی هماهنگ کنید. بررسی استاندارد تولید، کلاس انتشار فرمالدهید (E1/E0)، یکنواختی سطح، و سلامت لبه‌ها ضروری است. در نگهداری، صفحات را روی زیرسازی صاف و خشک، به‌صورت افقی یا عمودی با فاصله از کف و با تهویه مناسب ذخیره کنید. هنگام اجرا، انبساط حرارتی و رطوبتی را با درزهای انبساطی میلی‌متری بین صفحات لحاظ کنید، جهت قوی صفحه را با مسیر بار هم‌راستا کنید، و فاصله پیچ‌ها را در لبه و میدان صفحه مطابق توصیه سازنده رعایت کنید. برای فضاهای نیمه‌مرطوب، از پوشش‌های سطحی و آب‌بندی لبه‌ها استفاده کنید تا پایداری ابعادی حفظ شود.
در پایان
اگر به‌دنبال مصالحی مقرون‌به‌صرفه با عملکرد مکانیکی قابل‌اتکا و پایداری ابعادی هستید، تخته OSB—به‌ویژه OSB-3 برای شرایط نیمه‌مرطوب و OSB-4 برای بارهای سنگین—گزینه‌ای حرفه‌ای است. با شناخت دقیق انواع، مقادیر فنی مانند مقاومت خمشی، مدول الاستیسیته، دانسیته، و انبساط ضخامت، می‌توانید انتخابی علمی و بهینه انجام دهید. برای دریافت مشاوره تخصصی، مقایسه برندها و انتخاب ضخامت دقیق متناسب با پروژه، همین حالا با تیم ما تماس بگیرید تا قیمت به‌روز دریافت کنید و اجرای پروژه را با اطمینان و کیفیت بالاتر شروع کنید.
